ارزیابی فعالیت ضد ویروسی بالقوه عصاره هیدروالکلی بادرنجبویه L. در برابر ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1
نویسندگان:
ر. وهاب‌پور-رودسری
م. شمسی-شهرآبادی
ش. مونوری
س. س. سجادی
ن. سجادی
- گروه ویروس‌شناسی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران.
- گروه فارماکولوژی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران.
چکیده
زمینه و اهداف:
بادرنجبویه L (Lamiaceae) در کاربردهای مختلف علوم پزشکی استفاده شده است. فعالیت ضد ویروسی آن در برابر ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 (HSV-1) در کشت سلولی بررسی شد. عصاره هیدروالکلی بادرنجبویه تا غلظت 800 میکروگرم بر میلی‌لیتر برای سلول‌های Vero غیر سمی بود و رشد و توسعه HSV-1 را به صورت وابسته به دوز در سلول‌های Vero مهار کرد.
روش‌ها:
برای بررسی مکانیزم‌های احتمالی فعالیت ضد ویروسی عصاره بادرنجبویه، سلول‌ها قبل، حین و بعد از عفونت با عصاره درمان شدند و تیتر ویروس با آزمون TCID50 بررسی شد.
نتایج:
اثرات ضد ویروسی در درمان پس و در طی عفونت ویروسی بیشتر از درمان قبل از عفونت بود. برای بررسی بیشتر، تکنیک ایمونوفلورسانس غیرمستقیم استفاده شد تا مکانیزم ضد ویروسی عصاره را با عفونت سلول‌های Vero در زمان‌های مختلف و نظارت بر سنتز پروتئین‌های ویروسی روشن کند.
نتیجه‌گیری:
اگرچه مکانیزم دقیق هنوز تعریف نشده است، کار ما نشان داد که عصاره بادرنجبویه L. می‌تواند رشد و توسعه HSV-1 را در سلول‌ها در شرایط آزمایشگاهی مهار کند.
کلمات کلیدی: بادرنجبویه L؛ HSV-1؛ فعالیت ضد ویروسی؛ سلول Vero؛ TCID50
مقدمه
ویروس هرپس سیمپلکس قادر به ایجاد طیف وسیعی از اختلالات خفیف تا شدید است که شامل بیماری‌های مخاطی و پوستی اولیه و عود کننده است. HSV-1 بیماری‌های عصبی متعددی ایجاد می‌کند و در آکسون‌های حسی پخش می‌شود و نورون‌های حسی را در گانگلیای سیستم عصبی محیطی آلوده می‌کند و عفونت نهفته‌ای را برقرار می‌نماید.
امروزه در درمان عفونت‌های ویروس هرپس، داروهای ضد ویروسی مانند آ سیکلوویر (ACV)، ویدارابین (ara-A) و گان سیکلوویر (DHPG) استفاده می‌شوند. مکانیزم عملکرد این داروها به طور اساسی وابسته به توانایی‌های آن‌ها در مهار آنزیم‌های ویروس اختصاصی، تیمیدین کیناز و DNA پلیمراز است. به دلیل اثرات سمی سلولی، این داروها به جز آ سیکلوویر به طور گسترده‌ای استفاده نمی‌شوند.
در سال‌های اخیر، با این حال، گزارش شده است که آ سیکلوویر و دیگر داروها در درمان عفونت‌های هرپس تناسلی ناکارآمد هستند. HSV-1 همچنین گزارش شده است که مقاومت به این داروها را کسب می‌کند.
به دلیل همه این دلایل، جستجو برای داروهای ضد ویروسی جدید فعال علیه HSV افزایش یافته است. در این راستا، نتایج مطالعات با عصاره‌های گیاهی به ویژه امیدوار کننده بوده است.
یکی از مشتقات گیاهی که در سال‌های اخیر جایگاه مهمی در زمینه تحقیقات شیمی درمانی به خود اختصاص داده است، بادرنجبویه L. (Lamiaceae) است. عصاره بادرنجبویه L. گزارش شده است که سنتز پروتئین را مهار می‌کند. در ایران، این گیاه به طور گسترده‌ای در اصفهان و فارس کشت می‌شود.
مواد و روش‌ها
مواد گیاهی:
برگ‌های بادرنجبویه L. (Lamiaceae) از مزرعه‌ای در اصفهان جمع‌آوری و در گروه فارماکولوژی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان شناسایی شدند. برگ‌های خشک شده پودر شده و 200 گرم نمونه پودر شده با 500 میلی‌لیتر متانول 80٪ به مدت 72 ساعت استخراج شد. عصاره متانولی در یک تبخیر کننده دوار متمرکز، لیوفیلیزه و سپس برای استفاده‌های بعدی نگهداری شد.
کشت سلولی و ویروس:
سلول‌های Vero (سلول‌های کلیه میمون سبز آفریقایی) با محیط DMEM تکمیل شده با 10٪ سرم جنینی گاوی غیرفعال شده با حرارت (FBS)، 100 واحد در میلی‌لیتر پنی‌سیلین و 10 میکروگرم در میلی‌لیتر استرپتومایسین کشت داده شدند. سلول‌ها در 37 درجه سانتی‌گراد در جوی مرطوب با 5٪ CO2 نگهداری شدند و دو یا سه بار در هفته به زیرکشت رفتند.
HSV-1 از بیماران ایزوله و با آنتی‌بادی‌های مونوکلونال خاص شناسایی شد. ویروس‌ها از نظر 50٪ دوز عفونی کشت بافت (TCID50) با روش رید و مونش کمیت‌بندی شدند و در علی‌کوت‌های کوچک در دمای -70 درجه سانتی‌گراد تا زمان استفاده ذخیره شدند.
آزمون سیتوتوکسیسیتی:
برای آزمایش اثر عصاره بادرنجبویه L. روی سلول‌های Vero، 5×10^4 سلول (در 1 میلی‌لیتر DMEM تکمیل شده با 10٪ FBS) به هر چاهک میکروپلیت‌ها کشت داده شدند، به مدت 6 ساعت در 37 درجه سانتی‌گراد کشت شدند، سلول‌ها برای 48 ساعت اضافی در حضور مقادیر فزاینده‌ای از عصاره (10، 100، 200، 400، 600، 800 و 1000 میکروگرم بر میلی‌لیتر) رشد داده شدند. سیتوتوکسیسیتی عصاره با روش معمول هموسیتومتر با استفاده از روش دفع آبی تریپان تعیین شد.
غلظت 50٪ سیتوتوکسیک (CC50) به عنوان غلظتی تعریف شد که باعث کاهش 50٪ تعداد سلول‌های زنده شود.
نتایج
سیتوتوکسیسیتی:
روش دفع آبی تریپان نشان داد که عصاره بادرنجبویه اثر جدی بر تکثیر سلول‌ها تا غلظت 800 میکروگرم بر میلی‌لیتر ندارد. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که CC50 بیشتر از 800 میکروگرم بر میلی‌لیتر است.
فعالیت ضد ویروسی عصاره توسط آزمون TCID50:
مهار تولید ویروس توسط عصاره بادرنجبویه L. توسط آزمون TCID50 در سلول‌های Vero ارزیابی شد. عصاره بادرنجبویه فعالیت ضد ویروسی قوی علیه HSV-1 نشان داد، زمانی که در مراحل اولیه عفونت ویروسی افزوده شد.
نتیجه‌گیری
عصاره بادرنجبویه L. در شرایط آزمایشگاهی علیه HSV-1 در سلول‌های Vero فعالیت ضد ویروسی قوی نشان داد. این نتایج نشان می‌دهد که غلظت‌های موثر ضد ویروسی عصاره بادرنجبویه L. دور از آستانه سیتوتوکسیسیتی است و بنابراین این عصاره گیاهی دارای شاخص‌های ایمنی خوبی است و پتانسیل استفاده به عنوان عامل ضد ویروسی را دارد.
