تشخیص ویروس انسانی لنفوتروپیک نوع 1 در میان بیماران مبتلا به بیماری‌های خونی بدخیم در تهران

چکیده

ویروس انسانی لنفوتروپیک نوع 1 (HTLV-1) یک دلتاویروس مرتبط با لوسمی یا لنفوم سلول T بالغ و میلوپاتی مرتبط با HTLV-1/پاراپلژی اسپاستیک گرمسیری (HAM/TSP) است. هدف این مطالعه تشخیص عفونت HTLV-1 در بیماران مبتلا به بیماری‌های خونی بدخیم و تعیین شیوع این ویروس در این گروه‌ها بود. در این مطالعه 60 بیمار مبتلا به بیماری‌های خونی بدخیم مورد بررسی قرار گرفتند.
تست‌های الایزا (ELISA) برای بررسی آنتی‌بادی HTLV-1 و PCR برای تشخیص توالی‌های ژن tax این ویروس استفاده شد. میانگین سن بیماران 33.9±18.3 سال بود. 18 نفر از بیماران از طریق تست الایزا HTLV-1 مثبت و شیوع ویروس با روش PCR برابر با 12% گزارش شد. HTLV-1 در 25% بیماران مبتلا به لوسمی میلوژن حاد (AML)، 58.3% بیماران مبتلا به لوسمی میلوژن مزمن (CML) و 16.7% بیماران مبتلا به لوسمی لنفوبلاستیک حاد (ALL) یافت شد و هیچ موردی در بیماران مبتلا به لنفوم مشاهده نشد. این مطالعه نشان داد که HTLV-1 در میان بیماران مبتلا به بیماری‌های خونی بدخیم شیوع دارد. سندرم‌های مرتبط با HTLV-1 عمدتاً شامل لوسمی میلوژن مزمن و لوسمی لنفوبلاستیک حاد بود.

ویروس انسانی لنفوتروپیک نوع 1 ؛ ارتباط بین رتروویروس‌ها و بدخیمی‌های خونی نیز توصیف شده است. تعداد کمی از مطالعات در مورد ارتباط بین عفونت ویروس لنفوتروپیک نوع 1 سلول T انسانی (HTLV-1) و خطر بدخیمی انجام شده است (Inoue و همکاران، 2008).
هنوز بحث بر سر این است که آیا عفونت HTLV-1 بر شیوع چندین بدخیمی تأثیر می‌گذارد یا خیر. آدیدایو و همکاران (2004) ارتباطی بین HTLV-1 و بدخیمی‌های لنفوئیدی در جمعیت دومینیکن پیدا کردند. گزارش‌هایی از موارد عفونت HTLV-1 در بدخیمی‌های لنفوئیدی به جز ATL وجود دارد (Starkebaum و همکاران، 1987).
اطلاعات کمی در مورد شیوع HTLV-1 در بیماران مبتلا به انواع مختلف بدخیمی‌های خونی وجود دارد، بنابراین ما شیوع ناقلین HTLV-1 را در میان بیماران مبتلا به لوسمی میلوژن حاد (AML)، لوسمی میلوژن مزمن (CML)، لوسمی لنفوبلاستیک حاد (ALL) و لنفوم بررسی کردیم.

مواد و روش‌ها

طراحی مطالعه

در این مطالعه مقطعی، 60 بیمار مبتلا به بیماری‌های خونی بدخیم که در واحد انکولوژی بیمارستان حضرت رسول، تهران، ایران، از سال 2009 تا 2010 بستری بودند، شرکت کردند. تشخیص بدخیمی بر اساس یافته‌های آسیب‌شناسی (هیستولوژی) تأیید شد. بدخیمی‌ها شامل موارد زیر بودند: لوسمی میلوژن حاد (AML) (26 مورد)، لوسمی میلوژن مزمن (CML) (21 مورد)، لوسمی لنفوبلاستیک حاد (ALL) (10 مورد) و لنفوم (3 مورد).

جمع‌آوری و آماده‌سازی نمونه‌ها

حدود 5 میلی‌لیتر خون محیطی از هر بیمار در لوله‌های حاوی EDTA جمع‌آوری شد. پلاسمای خون تا زمان تجزیه و تحلیل آنتی‌بادی HTLV-1 در دمای -70 درجه سانتی‌گراد نگهداری شد. لایه بافی‌کت از خون‌های درمان‌شده با EDTA از طریق سانتریفیوژ جدا شد و برای تشخیص بعدی در دمای -70 درجه سانتی‌گراد نگهداری شد. تمامی بیماران رضایت‌نامه کتبی برای شرکت در این مطالعه که مطابق با دستورالعمل‌های اعلامیه هلسینکی 1975 بود، دادند.

آزمون ایمونولوژیکی برای آنتی HTLV-1

نمونه‌های سرم با روش الایزا (ELISA) برای آنتی‌بادی HTLV-1 بررسی شدند. روش‌های آزمایش و تفسیر نتایج بر اساس دستورالعمل‌های ارائه شده توسط تولیدکننده انجام شد.

واکنش زنجیره‌ای پلیمراز در زمان واقعی (PCR)

برای تشخیص پروویروس HTLV-1 در سلول‌های خونی محیطی، DNA از 200 میکرولیتر بافی‌کت خون با استفاده از کیت استخراج خالص بالا (Roche Diagnostics GmbH، آلمان) استخراج شد. تعیین کمیت محصولات تقویت‌شده با استفاده از سیستم تشخیص زمان واقعی Rotor Gene 6000 (Corbett Research، استرالیا) طبق دستورالعمل‌های تولیدکننده انجام شد و با PCR با استفاده از کیت Maxima probe qPCR Master Mix (2X) (Fermentas، آلمان) تحت بررسی قرار گرفت. مجموعه پرایمرها برای ژن tax ویروس HTLV-1 شامل PXF (5´-CAAACCGTCAAGCACAGCTT-3´) در موقعیت 7163 تا 7182 و PXR (5´-TCTCCAAACACGTAGACTGGGT- 3´) در موقعیت 7385 تا 7364 و پروب برای ژن tax شامل PXT (5´-TTCCCAGGGTTTGGACAGAGTCTTCT- 3´) در موقعیت 7331 تا 7355 بود (Gabet و همکاران، 2003). پروفایل چرخه حرارتی با فعال‌سازی گرمایی (15 دقیقه در 95 درجه سانتی‌گراد) از آنزیم Taq hot-start آغاز شد و سپس 40 چرخه دناتوراسیون (30 ثانیه در 95 درجه سانتی‌گراد)، اتصال (30 ثانیه در 50 درجه سانتی‌گراد) و گسترش (30 ثانیه در 72 درجه سانتی‌گراد) انجام شد. برای کنترل مثبت، DNA از یک خط سلولی تولیدکننده HTLV-1 (MT-2) استخراج شد.

تحلیل آماری

تحلیل داده‌ها با نرم‌افزار SPSS نسخه 11 (SPSS، شیکاگو، ایالات متحده) انجام شد. نتایج توصیفی به صورت فراوانی‌ها و بازه‌های اطمینان 95 درصد ارائه شد. ارتباط بین عوامل مختلف با استفاده از آزمون مربع کای (x2) یا آزمون دقیق فیشر در زمانی که مقدار مورد انتظار کمتر از 5 بود، ارزیابی شد.

نتایج

شصت بیمار مبتلا به بیماری‌های خونی بدخیم در این مطالعه شرکت کردند. میانگین سنی بیماران 33.9 ± 18.3 سال بود. از 60 بیمار، 44 نفر (73.3%) مرد بودند. بر اساس نوع بدخیمی خونی، 26 نفر (43.3%) مبتلا به لوسمی میلوژن حاد (AML)، 21 نفر (35%) مبتلا به لوسمی میلوژن مزمن (CML)، 3 نفر (5%) مبتلا به لنفوم و 10 نفر (16.6%) مبتلا به لوسمی لنفوبلاستیک حاد (ALL) بودند.

هجده مورد از شصت بیمار مبتلا به بیماری‌های خونی بدخیم با تست ELISA برای آنتی‌بادی HTLV-1 مثبت بودند که نشان‌دهنده شیوع سرمی HTLV-1 برابر با 30% (18/60) بود. روش مولکولی Real-time PCR که توالی‌های ناحیه tax را تقویت می‌کرد، شیوع ویروسی برابر با 20% (12/60) را نشان داد. مقایسه‌های آماری نشان داد که ELISA نتایج مثبت بالاتری را نسبت به Real-time PCR تشخیص داد (P < 0.05). آنتی‌بادی HTLV-1 در 30.8% بیماران مبتلا به لوسمی میلوژن حاد، 33.3% بیماران مبتلا به لوسمی میلوژن مزمن، 20% بیماران مبتلا به لوسمی لنفوبلاستیک حاد و 33.3% بیماران مبتلا به لنفوم یافت شد. در مطالعه ما، سندرم‌های اصلی مرتبط با HTLV-1 شامل لوسمی میلوژن مزمن و لوسمی لنفوبلاستیک حاد بودند.

بحث

HTLV-1 باعث لوسمی سلول T بالغ (ATL) و میلوپاتی مرتبط با HTLV-1 (پاراپلژی اسپاستیک گرمسیری)، یک بیماری عصبی غیرسرطانی، آرتروپاتی، و سندرم شوگرن، درماتیت عفونی کودکان، استرانژیلوئیدیازیس هایپرانفکتیو (Gotuzzo و همکاران، 1999) و جرب نروژی (Blas و همکاران، 2005) می‌شود.

HTLV-1 یک ویروس وابسته به سلول است و پس از انتقال خون، رابطه جنسی یا شیردهی در سلول‌ها منتشر می‌شود. اطلاعات و درک از شیوع HTLV-1 در جمعیت‌ها و گروه‌های مختلف بیماران بسیار مهم است، زیرا می‌تواند به تدوین تدابیر پیشگیرانه برای کاهش نرخ انتقال ویروس از افراد آلوده کمک کند.

در مطالعه حاضر، ما نشان دادیم که شیوع عفونت HTLV-1 در بیماران مبتلا به بیماری‌های خونی بدخیم در ایران 20% و شیوع سرمی HTLV-1 برابر با 30% است. اگرچه روش استاندارد طلایی برای تشخیص عفونت HTLV-1 تشخیص ژنوم HTLV-1 در نمونه بیماران است، به نظر می‌رسد که شیوع عفونت HTLV-1 در جمعیت مطالعه ما حدود 20% باشد.

چندین گزارش وجود دارد که شیوع مشابهی از HTLV-1 را به مطالعه ما نشان داده‌اند. فاریا دی کاروالیو و همکاران (1997) شیوع سرمی 28.9% را در میان بیماران مبتلا به بدخیمی‌های لنفوئیدی در برزیل گزارش کردند. آدیدایو و شهیو (2004) 38.6% از HTLV-1 سرم مثبت‌ها را در تمام بدخیمی‌های خونی در هند یافتند. میاگی و همکاران (2002) شیوع HTLV-1 را در 88 مورد لنفوم غیرهوچکین در ژاپن 26.1% گزارش کردند. کارولا اوت و همکاران در جنوب شیلی شیوع ویروسی HTLV-1/2 را در بیماران مبتلا به بیماری‌های خونی بدخیم 18% و در اختلالات لنفوپرولیفراتیو مزمن 27% گزارش کردند (بارینتوس، 2005). نرخ کلی شیوع HTLV-1 در گروه مطالعه ما بیشتر از برخی مطالعات است اما به برخی دیگر نزدیک است.

از سوی دیگر، HTLV-1 یکی از عوامل عفونی است که می‌تواند از طریق انتقال خون منتقل شود (ماتسوکا و جیانگ، 2007). در مطالعه حاضر، تفاوت معناداری بین بیماران با و بدون عفونت HTLV-1 مشاهده شد. این بیماران مبتلا به HTLV-1 ممکن است این عفونت را از طریق انتقال خون کسب کرده باشند، با وجود تمام نیازهای غربالگری عرضه خون. بنابراین، مطالعه حاضر نشان می‌دهد که باید به طور جدی جلوگیری از عفونت HTLV-1 از طریق انتقال خون در بیماران مبتلا به بدخیمی‌های خونی مورد توجه قرار گیرد. غربالگری سرولوژیکی منظم برای آنتی‌بادی HTLV-1 و تشخیص ژنوم HTLV-1 در اهداکنندگان خون توصیه می‌شود تا از اهدای محصولات خونی توسط ناقلان بی‌علامت HTLV-1 جلوگیری شود.

در نتیجه، نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که بین HTLV-1 و بیماری‌های خونی بدخیم ارتباط وجود دارد. بنابراین، امکان عفونت HTLV-1 باید در بیماران مبتلا به بیماری‌های خونی بدخیم در نظر گرفته شود.