ارزیابی وضعیت ایمنی به سرخک در جمعیت واکسینه شده تهران با استفاده از روش‌های ELISA و HI

نویسندگان:
مهدی فضل‌علیپور
سید حمیدرضا منووری (نویسنده مسئول)
محمد شمس‌الدین شاهرآبادی
علی عطایی
ندا سجادی

چکیده

پیش‌زمینه و اهداف: سرخک همچنان یکی از علل اصلی بیماری و مرگ و میر کودکان در کشورهای در حال توسعه است و همچنان یک نگرانی عمده بهداشتی در کشورهای توسعه‌ یافته است.
اگرچه واکسن زنده تضعیف‌شده در سراسر جهان استفاده می‌شود، شیوع بیماری همچنان در بسیاری از کشورها از جمله ایران رخ می‌دهد. این مطالعه به منظور ارزیابی وضعیت ایمنی به سرخک پس از کمپین واکسیناسیون جمعی در سال 2003 انجام شد.
روش‌ها: در این مطالعه مقطعی، 172 نمونه سرم از افراد واکسینه شده در تهران با استفاده از آزمایش‌های ELISA و HI تجزیه و تحلیل شدند.
نتایج: نتایج نشان داد که 162 نمونه (94.2%) توسط آزمایش HI مثبت و 10 نمونه (5.8%) منفی بودند. همچنین 165 نمونه (95.5%) توسط آزمایش ELISA مثبت و 7 نمونه (4.1%) منفی بودند.
نتیجه‌گیری: درک شیوع سرخک پس از شروع تلاش‌های حذف سرخک برای بهبود استراتژی‌های حذف سرخک حیاتی است.

مقدمه

سرخک یکی از مسری‌ترین بیماری‌هاست که توسط ویروسی از خانواده پارامیکسوویریده، جنس موربیلی‌ویروس ایجاد می‌شود.
این ویروس توسط پروتئین‌های هم‌آگلوتینین که نقش مهمی در ایمنی و محافظت در برابر ویروس دارند، آنتی‌بادی‌های اختصاصی تولید می‌کند که می‌توانند توسط آزمایش‌های هم‌آگلوتیناسیون و ELISA اندازه‌گیری شوند.
با وجود واکسیناسیون گسترده، شیوع سرخک همچنان در بسیاری از کشورها از جمله ایران رخ می‌دهد. در این مطالعه، وضعیت ایمنی به سرخک پس از کمپین واکسیناسیون در تهران با استفاده از آزمایش‌های ELISA و HI ارزیابی شد.

روش‌ها

جمع‌آوری نمونه‌ها

مطالعه شامل 172 نمونه سرم از افراد واکسینه شده در تهران بود که هیچ سابقه‌ای از بیماری نداشتند. نمونه‌های سرم با سانتریفیوژ کردن خون کامل جمع‌آوری شده و در دمای -20 درجه سانتی‌گراد تا زمان استفاده نگهداری شدند.

آزمایش HI

آزمایش HI با تغییر روش گرشون و کروگمن انجام شد. نمونه‌های سرم با حرارت 56 درجه سانتی‌گراد به مدت 30 دقیقه برای غیر فعال کردن پروتئین‌های مکمل درمان شدند و سپس با کائولین 25% در محلول بافر فسفات برای حذف عوامل غیر اختصاصی درمان شدند. سپس نمونه‌ها با گلبول‌های قرمز میمون سبز آفریقایی مخلوط شدند تا عوامل غیر اختصاصی برای آگلوتیناسیون حذف شوند.

آزمایش ELISA

برای تشخیص آنتی‌ بادی‌های اختصاصی IgG به ویروس سرخک از کیت ELISA کمی استفاده شد. نمونه‌های سرم با آنتی‌ژن سرخک پوشش داده شده در چاهک‌ها انکوبه شدند.
سپس آنتی‌بادی مونوکلونال ضد IgG انسانی متصل به پراکسیداز ترب کوهی اضافه شد. مقدار رنگ به طور مستقیم با غلظت آنتی‌بادی‌های اختصاصی IgG ضد سرخک در نمونه‌های بیماران متناسب بود.

تحلیل آماری

برای تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS نسخه 11.5 استفاده شد. تفاوت‌ها یا همبستگی‌ها با مقدار p<0.05 به عنوان معنی‌دار در نظر گرفته شد.

نتایج

تعیین آنتی‌بادی‌های ضد سرخک با آزمایش HI

نمونه‌های سرم از 172 فرد واکسینه شده با آزمایش استاندارد HI برای ویروس سرخک آزمایش شدند. نتایج نشان داد که 162 نمونه (94.2%) مثبت و 10 نمونه (5.8%) منفی بودند.

استفاده از آزمایش ELISA برای تشخیص آنتی‌بادی

نمونه‌های سرم از 172 فرد واکسینه شده با آزمایش استاندارد ELISA برای ویروس سرخک نیز آزمایش شدند. نتایج نشان داد که 165 نمونه (95.5%) مثبت و 7 نمونه (4.1%) منفی بودند.

مقایسه نتایج ELISA و HI

تمام نمونه‌های آزمایش شده با ELISA نیز برای آنتی‌بادی HI ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که 159 نمونه (96.4%) در هر دو آزمایش مثبت و 4 نمونه (3.6%) منفی بودند؛
6 نمونه که توسط ELISA مثبت بودند (3.6%) توسط HI منفی و 3 نمونه که توسط HI مثبت بودند (42.9%) توسط ELISA منفی بودند.

بحث

بر اساس تخمین‌های جهانی، سرخک سالانه حدود 880,000 کودک را می‌کشد، که بیش از هر بیماری قابل پیشگیری با واکسن دیگری است.
طرح جهانی، که توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) و صندوق کودکان ملل متحد (UNICEF) تنظیم شده بود، هدف داشت تا این بار را بین سال‌های 2000 و 2005 به دو سوم کاهش دهد و پس از آن از 600,000 مرگ و میر ناشی از سرخک در سال جلوگیری کند.
در بیشتر کشورهای جهان، واکسیناسیون سرخک تاثیر قابل توجهی بر کنترل بیماری داشته است. اما بسیاری از کشورها هنوز هم گزارش‌هایی از اپیدمی‌های سرخک دارند، علی‌رغم پوشش بالای واکسیناسیون.
در مطالعه حاضر، 172 نمونه سرم با استفاده از آزمایش‌های ELISA و HI تجزیه و تحلیل شدند.
نتایج ما نشان داد که 162 نمونه (94.2%) از کل جمعیت (172) با آزمایش HI ایمنی داشتند و 10 نمونه (5.8%) منفی بودند و 165 نمونه (95.5%) از کل جمعیت (172) با آزمایش ELISA ایمنی داشتند و 7 نمونه (4.1%) منفی بودند.
با استفاده از آزمون کای‌اسکوئر، هیچ همبستگی معنی‌داری بین گروه سنی و تیتر میانگین آنتی‌بادی‌های سرخک وجود نداشت. همچنین، تفاوت آماری معنی‌داری بین مردان و زنان در سطح ایمنی مشاهده نشد (p>0.05).

نتیجه‌گیری

سطح وضعیت ایمنی به سرخک در جمعیت واکسینه شده تهران قابل قبول است و احتمالاً ایمنی مادام‌العمر ایجاد شده است. واکسیناسیون صحیح و استفاده از آزمایش‌های دقیق مانند ELISA می‌تواند در ارزیابی دقیق‌تر وضعیت ایمنی به سرخک کمک کند.

منابع

1. Brown P. A plan to reduce measles deaths. Nature Medicine. 2000;6(12):1305.
2. Redd. Sc, Markowitz LE, Katz SL. Measles vaccine. In: Plotkin and Orenstein’s Vaccines, 3rd ed. Philadelphia W.B Saunders Company. 1999; p:222-265.
3. Reports of epidemiological studies in Iran, years 1996, 1997 and 1998, National Institute for Prevention and Control of Diseases. Ministry of Health and Medical Education of Iran.
4. Gershon A, Krugman S. Measles virus, In. Diagnostic Procedures for Viral, Rickettsial and Chlamydial Infections. American Public Health Association, Washington D.C. 1979; P: 605-693.
5. Ruckle GE. Methods of determining immunity, duration and character of immunity resulting from measles. Arch Gesamte Virusforsch. 1965;16:182-207.
6. Klein EB, O’Brien AJ, Millian SI, Cooper LZ. Low level rubella immunity detected by ELISA and specific lymphocyte transformation. Arch Virol. 1980;60:321-327.
7. O’Byrne A, Brodsky R, Fuccillo D. Enzyme immunoassay for detecting viral infection. 1982; P:139-143.
8. O’Byrne AJ, Cooper HR. Heterogeneous enzyme immunoassay. J Histochem Cytochem. 1979;27:1148-1162.
9. Voller AD, Bidwell A. Microplate enzyme immunoassays for the immunodiagnostic of virus infections. 1976; P: 506-512.
10. Malik A, Yelnikova N, Drury A, Taggart E, Baranovskaya D, Efimov M, Goncharova E, Paton RW. Enzyme-linked immunosorbent assays for measurement of antibodies to hepatitis B surface antigen in human and animal sera. J Clin Microbiol. 1996;34:626-631.